Kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 về điều kiện kết hôn và đăng ký kết hôn.

Căn cứ theo Luật hôn nhân và gia đình năm 2014: Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định của pháp luật về hôn nhân gia đình và pháp luật hộ tịch. Ngoài ra, nam nữ đủ điều kiện kết hôn theo quy định của pháp luật mà chung sống với nhau như vợ chồng không đăng ký kết hôn thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ giữa vợ và chồng. Như vậy, trong trường hợp không đăng ký kết hôn mà có yêu cầu ly hôn thì Tòa án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng, nếu phát sinh yêu cầu về con, tài sản thì được giải quyết theo quy định của pháp luật hôn nhân gia đình.

Quyền và nghĩa vụ giữa nam nữ chung sống với nhau như vợ chồng đối với con được giải quyết theo quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con. Như vậy, khi hai người không sống chung được với nhau nữa thì quyền nuôi con sẽ được thực hiện theo quy định tại Điều 81 Luật hôn nhân gia đình 2014. Theo đó, cha mẹ sẽ thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ và quyền của mỗi người sau khi ly hôn (sau khi quyết định không sống chung với nhau) đối với con, nếu không thỏa thuận được thì Tòa án sẽ quyết định căn cứ vào quyền lợi tốt nhất về mọi mặt của con mà giao cho một bên trực tiếp nuôi, từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con. Trong trường hợp con dưới 36 tháng tuổi thì được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

Còn quan hệ tài sản giữa nam nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì sẽ được giải quyết theo thỏa thuận giữa các bên, nếu không thỏa thuận được thì sẽ giải quyết theo Bộ luật dân sự và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Việc giải quyết quan hệ tài sản phải đảm bảo quyền, lợi ích hợp pháp của phụ nữ và con; công việc nội trợ và các công việc có liên quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập. Đối với các tài sản được tạo lập trong quá trình sống chung với nhau thì cần phải có đủ chứng cứ chứng minh được những tài sản đó được phát sinh, cùng nhau tạo lập trong lúc sống cùng nhau. Đối với những tài sản có quyền sử dụng như xe, nhà, đất,... nếu chỉ mang tên một trong hai người hoặc không có các căn cứ, văn bản, hợp đồng, các giao dịch thanh toán từ số tiền chung thì không được xác minh là tài sản chung của 2 người hoặc căn cứ theo thỏa thuận khác để chứng minh.

Như vậy, đối với nam và nữ có đủ điều kiện kết hôn nhưng chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không được công nhận là vợ chồng. Trong trường hợp có yêu cầu, tòa án sẽ thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng mà không phải xác nhận ly hôn giữa hai người đồng thời các vấn đề liên quan về con cái, tài sản sẽ được giải quyết theo từng trường hợp khác nhau.